مکانیسم ماشه چه اثری بر طلا دارد؟/سه سناریوی مهم برای دلار

سجاد بوربور،کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با صدای‌بورس در خصوص فعال شدن مکانیسم ماشه و تاثیر آن بر بازار های مالی ، گفت: در حال حاضر نرخ دلار آزاد در بازار ایران حدود ۱۱۰ هزار تومان است و این سطح قیمتی حاصل مجموعه‌ای از رخدادها و شوک‌های بزرگ در سال ۱۴۰۳ تا حالا بوده است. وقایع مهمی همچون حادثه برای رئیس‌جمهور ایران، حمله هفتم اکتبر حماس، سلسله تبادل آتش و موشک‌پراکنی میان ایران و اسرائیل، و همچنین شایعات مربوط به احتمال ریاست‌جمهوری دوباره ترامپ، جنگ ۱۲ روزه و در نهایت فعال شدن مکانیسم ماشه همگی به‌عنوان محرک‌هایی جدی، فضای انتظارات تورمی را ملتهب کردند. این عوامل باعث شدند قیمت دلار به شکلی فراتر از ارزش ذاتی خود حرکت کند و حباب قیمتی شکل بگیرد.

وی افزود: در نوروز ۱۴۰۴ نرخ دلار تا ۱۰۷ هزار تومان افزایش پیدا کرد، اما با انتشار نشانه‌هایی از احتمال توافق بین ایران و آمریکا، نرخ ارز سقوط بیشتری را تجربه کرد و به حدود ۷۸ هزار تومان رسید. این کاهش به‌دنبال تخلیه حباب و سپس وقوع جنگ متوقف شد و در حال حاضر دلار به محدوده ۱۱۰ هزار تومان بازگشته است.

به گفته بوربور، فعال شدن مکانیسم ماشه یا همان اسنپ بک به لحاظ روانی اثرگذار بوده و نشانه رسیدن بازار به نقطه اوج از منظر شایعات و اخبار است، چراکه همواره در بازارهای مالی اثر شایعه قوی‌تر از اثر خبر عمل کرده و اکنون دیگر به مرحله خبر رسیده‌ایم.

کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: برای برآورد مسیر آینده طلا باید عوامل جهانی و داخلی را همزمان دید. سرمایه‌گذاران می‌دانند که هر دو عامل نرخ آزاد دلار در ایران و قیمت جهانی اونس طلا بازوی اصلی تعیین‌کننده قیمت طلای داخلی هستند. در حال حاضر حجم نقدینگی کشور به حدود ۱۱۵۰۰ همت رسیده و رشد اقتصادی نیز حدود ۲ درصد پیش‌بینی می‌شود.

بوربور به سناریوهای محتمل بر دلار پرداخت و گفت: بر اساس سه سناریوی ارزی، در سناریوی اول، اگر صادرات روزانه نفت ایران در سطح میانگین ۱.۶۵۰ میلیون بشکه همانند ۱۴ تا ۱۵ ماه گذشته حفظ شود، با لحاظ تخفیف‌های ناشی از شرایط تحریم، اثرات ناشی از جنگ ۱۲ روزه بر اقتصاد و کسری بودجه ساختاری نرخ دلار می‌تواند حتی به زیر ۹۰ هزار تومان برسد.

وی ادامه داد: در سناریوی دوم، اگر صادرات نفت روزانه به حدود یک میلیون بشکه کاهش یابد، نرخ دلار در محدوده ۱۱۵ تا ۱۲۰ هزار تومان قرار خواهد گرفت. همچنین در سناریوی سوم، در صورت افت صادرات به حوالی ۴۵۰ هزار بشکه در روز، مشابه شرایط جنگی سنگین، نرخ دلار می‌تواند به ۱۵۰ هزار تومان برسد.

کارشناس مسائل اقتصادی به مقایسه تحریم‌های اسنپ‌بک و آمریکا پرداخت و گفت: هرچند اسنپ بک برخی تحریم‌ها را فعال کرده است، اما این تحریم‌ها در مقایسه با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا شدت و اثر کمتری دارند. تحریم‌های جدید عمدتاً جنبه سیاسی و روانی دارند و به‌طور کوتاه‌مدت احتمالاً خنثی خواهند شد، مگر آنکه کمیته مستقر در مکانیسم ماشه تحریم‌های ویژه‌ای اعمال کند.

وی درخصوص اونس جهانی طلا خاطرنشان کرد: در صحنه جهانی، طلای بین‌المللی تحت تأثیر شاخص PCE آمریکا که روز قبل منتشر شد اگر دیگر شاخص‌های که در ماه پیش رو منتشر می‌شود در راستای شاخص PCE باشد احتمال کاهش نرخ بهره کم رنگ می‌شود. در نتیجه اگر کاهش نرخ بهره رخ ندهد، قیمت طلا در بازار جهانی مستعد افت خواهد بود. رشد حدود ۹۰ درصدی طلا طی دو سال اخیر ناشی از پیشخور شدن کاهش چند مرحله‌ای نرخ بهره و بحران‌های سیاسی و نظامی است. با توجه به سیاست‌های تعرفه‌ای امریکا و ... نشانه‌های از شروع تورم در بازارهای کالا و خدمات امریکا آمده است که می‌تواند مسیر کاهش چند مرحله‌ای نرخ بهره را کم رنگ کند و جنگ روسیه و اوکراین، حماس و اسرائیل، حزب الله و اسرائیل، ایران و اسرئیل و ... به مراحل پایانی رسیده یا فشار حداکثری آنها کاهش یافته است به همین دلیل از اینجا احتمال رشد طلا کمتر از افت آن است.

بوربور به پیش‌بینی قیمت طلای داخلی پرداخت و گفت: با در نظر گرفتن سناریو دوم، انتظار می‌رود در شش ماه آینده حتی اگر نرخ دلار به ۱۲۰ هزار تومان برسد، رشد آن در مقایسه با اوراق دولتی که بازدهی حدود ۳۶ درصد دارند، جذابیت کمتری داشته باشد. در مورد طلای داخلی سناریوی محتمل این است که قیمت‌ها پیش‌خور شده و در سطوح کنونی حدود ۱۰ میلیون تومان برای هر گرم طلای ۱۸ عیار باقی بمانند یا با تعدیل اندکی مواجه شوند، مگر اینکه شرایط جنگی یا بحران بین‌المللی جدید شکل بگیرد.

کارشناس مسائل اقتصادی درپایان گفت: سه سناریوی اصلی برای دلار عبارت‌اند از: حفظ صادرات نفت در سطح گذشته و کاهش نرخ ارز، افت صادرات به یک میلیون بشکه در روز و تثبیت نرخ در بازه ۱۱۵ تا ۱۲۰ هزار تومان، یا افت شدید به حدود ۴۵۰ هزار بشکه و جهش نرخ به ۱۵۰ هزار تومان. سناریوی جنگ به صورت جداگانه مطرح است که در آن خرید فوری ارز و طلا اقدامی بدون بحث و تحلیل خواهد بود. با توجه به شرایط کنونی، وزن بیشتری به سناریوی دوم داده می‌شود و مسیر حرکت بازار در پایان سال بر اساس پایداری صادرات نفت و شدت تحولات سیاسی و نظامی تعیین خواهد شد.